Άγχος στο σχολςιο

Σχολικό άγχος και φοβίες

«Το άγχος είναι μια συναισθηματική κατάσταση που εκδηλώνεται ως αντίδραση σε προκλήσεις του περιβάλλοντος» (Βeck,1987).

Πολλά παιδιά και έφηβοι κατακλύζονται από άγχος που υπερβαίνει τα όρια του φυσιολογικού και δύσκολα ελέγχεται.

Τα αίτια που προκαλούν αγχώδεις διαταραχές ερμηνεύονται συνήθως από:

- Γενετική προδιάθεση

- Ιδιοσυγκρασία παιδιού

- Οικογενειακοί παράγοντες

- Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν διαταραχές συναισθήματος. Πολλές φορές το άγχος συνοδεύεται και με καταθλιπτικού τύπου στοιχεία(συννοσυρότητα).

Η εκδήλωση του παρατηρείται από:

- Τη μη συμμετοχή του παιδιού στην τάξη

- Την αίσθηση ανεπάρκειας σχετικά με τις σχολικές δραστηριότητες.

- Απουσία κινήτρου, έντονη απογοήτευση και συναισθηματική απόσυρση.

Άγχος ή φοβία; 
Tο άγχος διαφοροποιείται από τον όρο φοβία γιατί διαφέρει η πηγή που προκαλεί τα συναισθήματα αυτά.

Είδη φοβιών

Α) Απλή ή ειδική φοβία: έντονος και διαρκής φόβος για καταστάσεις που οδηγούν σε πρακτικές αποφυγής ή σε εκδηλώσεις πανικού. (φόβος σχολικής αποτυχίας). Το παιδί σε αυτό το είδος φοβίας φοβάται κάτι συγκεκριμένο.

Β)κοινωνική φοβία: το παιδί φοβάται μην το πληγώσουν και τον προσβάλουν οι γύρω του.

 Διαταραχές άγχους

1) Σύνηθες είναι το άγχος της εξεταστικής.

2)Ιδεοληπτική-καταναγκαστική διαταραχή: άγχος που ορίζεται από εμμονές και ιδεοληψίες από τις οποίες το παιδί δεν μπορεί να ξεφύγει και γι’ αυτό επαναλαμβάνει συγκεκριμένες σκέψεις και δραστηριότητες  με σκοπό την τάξη και την τελειότητα.

3)Διαταραχές πανικού: εμφανίζεται στην προεφηβεία και εφηβεία και δεν εμφανίζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα παιδιά.

4)Μετατραυματική διαταραχή: Ανάκληση ιδιαίτερα τραυματικών εμπειριών που οδηγούν τα παιδιά στη δυσκολία ύπνου και σε μια έντονη υπερδιέγερση.

5) Άγχος αποχωρισμού: φόβος στέρησης της φυσικής παρουσίας των γονέων ή άλλων οικείων προσώπων

- 5-8 χρονών άρνηση να πάνε σχολείο μήπως κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο πάθει κάτι κακό.

- 9-12 χρονών  ένταση κατά τον αποχωρισμό

- 13-26 χρονών  άρνηση για το σχολείο και σωματικές δυσκολίες.

6) Γενικευμένη διαταραχή άγχους:τάσεις για τελειότητα και έντονη ανάγκη για επιδοκιμασία και συνεχή ενίσχυση.

Σημεία και συμπτώματα των αγχώδων διαταραχών (Kaplan&Sadock’s)

Ø  Tρόμος , μυϊκές συσπάσεις, αίσθημα αστάθειας.

Ø  Κεφαλαλγία

Ø  Αίσθημα δύσπνοιας

Ø  Εύκολη κόπωση

Ø  Εξάψεις-ωχρότητα

Ø  Ταχυκαρδία

Ø  Εφίδρωση

Ø  Διάρροια

Ø  Ξηροστομία, Δυσκαταποσία

Ø  Αίσθημα έντονου φόβου

Ø  Δυσχέρεια συγκέντρωσης

Ø  Αϋπνία

Ø  Κόμπος στο λαιμό-σφίξιμο στο στομάχι

Ψυχολογικές δοκιμασίες διερεύνησης αγχώδων διαταραχών

1) Προβολικά τεστ:

•         Δοκιμασία Rorschach

•         Δοκιμασία TAT

•         Δοκιμασία Bender-Gestalt

•         Σχέδιο ανθρώπινης φιγούρας

2) Πολυφασικό Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσότα (MMPI).

ΣΧΟΛΙΚΗ ΦΟΒΙΑ/ΑΡΝΗΣΗ
Άρνηση παρακολούθησης σχολείου. Αυτό προκύπτει συνήθως από:

1)Μεταβατικές αλλαγές/αλλαγές σχολείου.

2) Αρνητικές εμπειρίες (πειράγματα συμμαθητών, αυστηρή δασκάλα).

3)Μαθησιακές δυσκολίες που οδηγούν το παιδί σε συχνή απογοήτευση και απόσυρση.

4) Άγχος μέσω ταύτισης και μίμησης αγχώδων εκδηλώσεων των γονέων.

 Γνωστικοσυμπεριφορική προσέγγιση

«Χαρακτηριστικό του άγχους είναι η ανησυχία..κατά  την οποία υπάρχουν επαναλαμβανόμενες σκέψεις που αφορούν την πιθανή αρνητική έκβαση μιας κατάστασης»

(Βeck &Emery ,1985)

«Φοβίες..οδηγούν σε υπερεκτίμηση μιας φυσικής ή σωματικής απειλής ή σε αυξημένο αίσθημα προσωπικής ευαλωτότητας».

(Deacon &Abrahamovitz 2004).

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΓΧΟΥΣ/ΦΟΒΙΑΣ
•         Πρωτογενής παρέμβαση, πρόληψη και αποφυγή κρίσεων και συνεργασία γονιών με το σχολικό πλαίσιο.

•         Σε περίπτωση σχολικής άρνησης που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους γονείς, επικοινωνία με ψυχολόγο .

•         Οργάνωση και καλύτερος προγραμματισμός μελέτης.

•         Εντοπισμός παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες έτσι ώστε να αποφευχθούν τυχόν τραυματικές εμπειρίες και ματαιώσεις.

•         Θετική ενίσχυση και συνεχή επιβράβευση έτσι ώστε να υπάρξει το κίνητρο συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία.